بیمه اتکایی و مدیریت ریسک:
بیمه اتکایی پوششی است که مطابق آن شرکتهای بیمه میتوانند با خرید و یا به وسیله آن یکدیگر را در برابر خسارتهای بزرگ حمایت کنند. بیمه اتکایی قراردادی است که بر حسب آن یک شرکت بیمه(واگذارنده) سهام یا قسمتی از تعهدات خود را در برابر پرداخت بخشی از حق بیمه دریافتی به بیمهگر اتکایی(پذیرنده) واگذار مینماید. در حقیقت بیمه اتکایی به مفهوم توزیع جهانی ریسک اشاره دارد.
بیمهگر اتکایی، حمایتکننده بیمهگر واگذارنده در برابر خسارتهای سنگین مالی است که ممکن است در نتیجه وقوع خسارتهای بزرگ یا زیانهای متعدد در ابعاد کوچک و متوسط در یک زمان محدود ایجاد شوند.
اهمیت بیمه اتکایی:
1- انحرافات درآمار و احتمالات:
بنابه علل مختلف و تاثیرگذار شرکتهای بیمه قادر به برآورد دقیق شدت و تواتر خسارات نیستند. و در حقیقت یکی از دغدغههای شرکتهای بیمهگر این است که آیا در پذیرش و ارائه قیمتهای فنی برای ریسکهای جدید و متنوع خود جانب احتیاط را رعایت نمودهاند یا خیر؟
2- نوسانات در بازار سرمایه:
تأمین بخشی از هزینههای توسعهای شرکتهای بیمه از طریق سود سرمایه گذاری حاصل میگردد. و با در نظر داشتن نوسانات مختلف در بازار سرمایه همیشه نگرانی تغییر و تحولات پیشبینی شده در وضعیت اقتصادی داخلی و بین المللی وجود دارد.
در حقیقت شرکتهای بیمهگر همانطور که پیشتر نیز بیان گردید از راههای گوناگون(تعدیل، تقلیل، توسعه و تنوع ریسکهای جدید و قدیمی) سعی دارند ریسک را مدیریت کرده و فعالیت خود را ادامه دهند. شراکت و در واقع همان بیمههای اتکایی از مناسبترین راهکارها برای این منظور هستند.
مزایای بیمههای اتکایی برای شرکتهای بیمه:
1- اطمینان خاطر شرکتهای بیمهگر برای پذیرش ریسکهای بزرگ و جدید
2- انگیزه جهت نوآوری و خلاقیت برای ارائه طرحها و محصولات جدید
3- بهوجود آمدن حس اعتماد و اطمینان برای مشتریان و ذینفعان
4- امکان بهرهوری ازتجربیات فنی بیمهگران اتکایی
در بیمه های اتکایی در حقیقت ریسک توزیع گردیده و بخشی از ریسک به نقاط دیگر جهان انتقال مییابد.
معمولاً قوانین اجرایی و حرفهای بیمه در همه جای دنیا یکسان است تا تمامی شرکتهای بیمه بتوانند با یکدیگر زبان مشترک داشته و حمایت بیمهای را یکسان و هماهنگ سازند.
انتظارات شرکتهای بیمه از بیمهگر اتکایی:
1- افزایش توانایی شرکت در زمینه اداره ریسکهای بزرگ.
2- ایجاد ثبات در نتایج عملیات فنی واگذارنده.
3- حمایت از شرکتهای بیمه در ازای خسارتهای سنگین یا خسارتهای کلی که بیشتر از توان باشد.
4- توزیع جغرافیای مناسب در برابر ریسکهای بیمه شده.
5- ارائه کمک و تسهیلات در جهت بهبود روشها و سیستمها
اولویت اصلی در بیمه اتکایی توجه به نظم در پذیرش انواع مختلف ریسک و رسیدگی و اطلاع کامل از اطلاعات و آمار در فعالیت بیمهای است. لازمه ثبات در بازار جهانی بیمه اتکایی، وجود رابطهای بر پایه منافع متقابل است، به گونهای که پوشش کافی و متناسب با نیاز برای بیمهگر مستقیم و همچنین سود معقول و مناسب برای سهامداران بیمهگر اتکایی حاصل گردد.
توصیفی مختصر از وضعیت بیمه اتکایی ایران:
بیمههای اتکایی و واگذاری ریسک از موضوعاتی هستند که عمدتاً در عرصه ریسکهای بزرگی همچون انرژی و پروژههای مهندسی نفت و گاز مطرح میگردند زیرا بیمهگران تمایل دارند ریسک پروژههایی که امکان مواجهه با خسارتهای فوقالعاده سنگین را دارد، توزیع نمایند. در چنین حالتی بیمهگران ریسک مازاد بر توان مالی و فنی خود را به بیمه¬گران داخلی و خارجی انتقال میدهند و باید گفت که توزیع ریسک در ابعاد جهانی و بینالمللی نزد بیمهگران دنیا امری منطقی و اجتناب ناپذیر به شمار میرود . اما در بعضی موارد مشاهده شده که مدیران دولتی در ساختارهای دولتی درک صحیحی از این فرآیند نداشته و موجب تنزل جایگاه بیمهگران داخلی در حد یک نماینده یا دلال گردیدهاند و عموم مردم برای تهیه پوششهای مورد نیاز خود مستقیماً به خارجیان برای خرید بیمهنامه مراجعه میکنند. این در حالی است که بیمهگذاران علم و قدرت چانهزنی با بیمهگران خارجی را ندارند و بدین ترتیب بایستی هزینههای بالاتری را برای برخورداری از خدمات بیمهای این شرکتها پرداخت نمایند.
با نگاهی خوش بینانه به این موضوع و عدم جستجوی سایر دلایل متوجه میشویم که با مراجعه مستقیم شرکتهای دولتی ایرانی برای خرید پوششهای بیمهای از خارج از کشور منجر به افزایش هزینهها، دریغ نمودن عرصه نوآوری و تمرین از شرکتهای بیمه ایرانی، عدم توسعه بیمه و در واقع عدم حصول توسعه اقتصاد، عدم تعریف ریسکهای جدید، عدم اقبال جدید خریداران محصولات بیمهای، عدم خلاقیت و نوآوری، کاهش نرخ سرمایهگذاری و کاهش رونق فضای کسب وکار و رونق اقتصادی میگردد.
نتیجهگیری:
همانگونه که در این مبحث اشاره شد در طول زمان تغییرات بسیاری در فعالیتهای شرکتهای خدماتی و خصوصاً بیمه بهوجود آمده است. این تغییرات که به سبب فشارهای محیطی و یا به دلیل نوآوریهای درون سازمانی ایجاد میشوند، میتوانند موجب پذیرش ریسک ناشی از عدم اطمینان آثار فعالیتهای پیش رو و رویدادهای تأثیرگذار گردند و همچنین موجبات بیمهپذیری و گاه از دور خارج کردن بعضی از انواع پوششهای بیمهای را فراهم آورند.
مطالب مختلفی که در این مبحث ارائه گردید اغلب بازتابهای مالی و غیرمالی مهمی در کشور را به همراه دارند.
پذیرش ریسک در فرایند بیمه موجب گردیده که مقولات بیمهناپذیر در پوشش بیمهای از طرق گوناگون از جمله اصلاح شرایط و ضوابط، بسط نوآوری، انتخاب و تعریف ریسک جدید و قیمتگذاری مناسب و منطقی، بیمههای اتکایی، حمایت و همکاری مشترک بخش دولتی و خصوصی، مورد پذیرش قرار گیرد و در نهایت منجر به رشد و توسعه سطح اقتصادی، بازرگانی و اجتماعی کشور گردد.
مطمئن شدن از آثار غیرقطعی فعالیتهایی که با ریسک همراه هستند در قالب مطالعه فرایندهای نوآورانه آنها و بررسی تحلیلی آثار فعالیتهای ایشان برای بومیسازی آن میتواند بسیار موثر باشد .
موضوع بسیار حائز اهمیتی که در صنعت بیمه و توسعه باید به آن توجه داشت، تعریف و توسعه ریسکهای جدید و در حقیقت نوآوری و خلاقیت در این زمینه است .
هر چه مؤسسات و سازمانها شناخت بیشتری از توانمندیهای خود داشته باشند و سعی در افزایش توانمندیهای سیستم خود در مدیریت ریسک داشته باشند، ریسکپذیرتر، مشتاقتر و در نتیجه موفقتر خواهند بود.
البته نمیتوان دخالت مسائل سیاسی، تحولات سیاسی اجتماعی، داخلی و خارجی هر کشور و همچنین تأثیر مستقیم نظامهای سیاسی و اقتصادی را در توفیق و یا عدم توفیق در صنعت بیمه و صنایع وابسته به آن را انکار نمود.